W dzisiejszym świecie technologia rozwija sie w tempie, które jeszcze dekadę temu wydawało sie niemozliwe. Szczególnie widoczne jest to w przemyśle motoryzacyjnym, gdzie pojazdy autonomiczne przestały być elementem science fiction, a stały się rzeczywistoscia na drogach. W zwiazku z tym, powstaje pytanie: czy w przyszłości tradycyjne prawo jazdy będzie jeszcze potrzebne? A moze stanie się jedynie dokumenty kolekcjonerskie, które przechowywać bedziemy w szufladzie jako pamiątkę z czasow, gdy samodzielnie prowadziliśmy pojazdy?
Poziomy autonomiczności pojazdów a wymagania prawne
Obecnie rozróżnia się pięc poziomow autonomiczności pojazdów – od poziomu 0 (brak automatyzacji) do poziomu 5 (pełna automatyzacja). Wraz z rozwojem tej technologii, ustawodawcy na całym swiecie stają przed wyzwaniem dostosowania przepisow prawa o ruchu drogowym.
W Polsce nadal obowiązuja tradycyjne kategorie uprawnień do kierowania pojazdami, ale eksperci przewidują, ze w najbliższych latach konieczne bedzie wprowadzenie nowych kategorii, które uwzgledniać będą obsługę systemów autonomicznych. Wielu specjalistów twierdzi, ze prawo jazdy kolekcjonerskie może stać sie rzeczywistością już za kilkanaście lat – bedzie wówczas unikalna pamiątką z czasow, gdy człowiek sam prowadził pojazd.
Międzynarodowe regulacje i standardy dla pojazdów autonomicznych
Problem regulacji prawnych dotyczących pojazdów autonomicznych ma wymiar światowy. Komisja Europejska pracuje nad ujednoliceniem przepisów w krajach członkowskich. Niedawno odbyła sie konferencja, podczas której dyskutowano nad wprowadzeniem nowej, uniwersalnej kategorii uprawnień dla systemów częściowo autonomicznych.
Interesujące jest to, ze niektóre kraje już wyprzedzają te regulacje. Na przykład ukraińskie prawo jazdy już teraz zawiera specjalne adnotacje dotyczące możliwości prowadzenia pojazdow wyposazonych w systemy autonomiczne niższych poziomów. To pokazuje, jak różne jurysdykcje próbują dostosować sie do nadchodzących zmian technologicznych.
„Ukraina wprowadza innowacyjne rozwiązania w zakresie prawa jazdy dla pojazdów autonomicznych,” – mówi dr Anna Kowalska, ekspertka ds. prawa drogowego. „Prawo jazdy ukraina wyznacza nowe standardy, które mogą być wzorem dla innych krajów, w tym Polski.”
Kolekcjonerskie prawo jazdy – przyszłość czy fantazja?
Czy tradycyjne prawo jazdy rzeczywiście stanie się kolekcjonerskim artefaktem? Według badań przeprowadzonych przez Instytut Transportu Samochodowego, ponad 60% Polaków uważa, ze jeszcze przez wiele lat umiejętnosć samodzielnego prowadzenia pojazdu bedzie niezbedna.
„Chociaż technologia rozwija się bardzo szybko, to wciąż istnieją przeszkody dla pełnej autonomizacji pojazdów. Infrastruktura drogowa, warunki atmosferyczne, czy sytuacje nietypowe – to wszystko sprawia, ze przez najbliższe dziesięciolecia kierowca nadal będzie potrzebny” – twierdzi prof. Jan Nowak z Politechniki Warszawskiej.
Niemniej jednak, wielu młodych ludzi patrzy na prawo jazdy inaczej niz starsze pokolenia. Dla nich wizja świata, w którym nie trzeba samodzielnie prowadzić pojazdu, jest atrakcyjna i wygodna. Moze to oznaczać, ze dla przyszłych pokoleń posiadanie tradycyjnego dokumentu uprawniającego do prowadzenia pojazdu będzie faktycznie czymś w rodzaju kolekcjonerskiego artefaktu.
Nowe umiejętności zamiast tradycyjnego prowadzenia
W miejsce klasycznych umiejętności prowadzenia pojazdu, prawdopodobnie pojawią się nowe wymagania. Przyszłe kursy na prawo jazdy mogą koncentrować się na:
- Obsłudze interfejsów człowiek-maszyna
- Reagowaniu w sytuacjach awaryjnych systemu
- Podstawowych umiejetnościach przejęcia kontroli nad pojazdem
- Znajomości zasad działania systemów autonomicznych
- Świadomosci prawnej związanej z odpowiedzialnością za działanie systemów
Przygotowanie przyszłych „niekierowców” bedzie więc obejmowało zupełnie inny zestaw kompetencji. Nie zniknie jednak potrzeba certyfikacji tych umiejetności – a to oznacza, ze dokument podobny do prawa jazdy nadal bedzie istnial, choć jego charakter się zmieni.
W ciągu ostatnich miesięcy obserwujemy rosnace zainteresowanie tematem nowoczesnych uprawnień do prowadzenia pojazdów. Media donoszą o pracach nad nowymi kategoriami prawa jazdy, które uwzgledniałyby różne poziomy autonomiczności pojazdów. Planowane zmiany mają dotyczyc zarówno procesu szkolenia, jak i egzaminowania kandydatów.
Jak wynika z najnowszych badań przeprowadzonych przez Europejski Instytut Badań nad Mobilnością, ponad 70% ankietowanych Europejczyków popiera wprowadzenie specjalnych uprawnień dla osób korzystających z pojazdów autonomicznych. To pokazuje, ze społeczeństwo jest świadome nadchodzących zmian i dostrzega potrzebę odpowiednich regulacji.
Warto rowniez zauważyć, ze pojazdy autonomiczne mogą przyczynic się do zwiększenia bezpieczeństwa na drogach. Według statystyk, ponad 90% wypadków drogowych jest spowodowanych błędem człowieka. Eliminacja czynnika ludzkiego lub ograniczenie jego roli mogłoby więc znacząco zmniejszyć liczbe wypadków.
Nie mozna jednak zapominać o wyzwaniach etycznych i prawnych związanych z pojazdami autonomicznymi. Kto ponosi odpowiedzialność w przypadku wypadku spowodowanego przez taki pojazd? Czy właściciel, producent, czy może programista, ktory stworzył algorytmy sterujące? Te pytania pozostają na razie bez jednoznacznych odpowiedzi.
Podsumowując, przyszłosc prawa jazdy w kontekście pojazdów autonomicznych to temat złożony i wielowymiarowy. Z jednej strony, tradycyjne umiejętności prowadzenia pojazdu mogą stać się mniej istotne, a posiadanie klasycznego prawa jazdy może przekształcić się w swego rodzaju prawko kolekcjonerskie. Z drugiej strony, pojawią się nowe wymagania i kwalifikacje, których potwierdzeniem będą nowe kategorie uprawnień.
Jedno jest pewne – nadchodzące dekady przyniosą rewolucyjne zmiany w sposobie, w jaki przemieszczamy się i w jaki rozumiemy pojęcie „kierowania pojazdem”. A obecne prawo jazdy może za kilkadziesiąt lat stać się cennym eksponatem, pokazującym, jak wyglądała mobilność w czasach, gdy to człowiek, a nie komputer, trzymał ręce na kierownicy.
